فرانشیز بیمه چیست؟

در دنیای بیمه، اصطلاحات و مفاهیم متعددی وجود دارد که درک آن‌ها برای بیمه‌گزاران ضروری است. یکی از این مفاهیم کلیدی، موضوع فرانشیز بیمه است که نقش مهمی در تعیین میزان پوشش و هزینه‌های بیمه‌ای ایفا می‌کند. اما فرانشیز بیمه چیست و چگونه عمل می‌کند؟

فرانشیز بیمه چیست؟

کلمه فرانشیز ریشه‌ای فرانسوی دارد و از واژه franchise مشتق شده است. این واژه به معنای آزادی یا اختیار است و در اصل به حق یا امتیاز خاصی اشاره دارد که به یک فرد یا گروه داده می‌شود تا بتوانند یک کسب‌وکار خاص را تحت نام تجاری مشخصی اداره کنند. اما اشتباه نکنید! در مورد بیمه، این کلمه هیچ ربطی به آزادی و اختیار و غیره ندارد.

فرانشیز بیمه بخشی از خسارت است که شرکت بیمه آن را پرداخت نمی‌کند و خود شخص بیمه‌شده موظف است که آن بخش را پرداخت نماید. به عنوان مثال، فرض کنید که شما مبلغ ۱۰ میلیون تومان هزینه کرده‌اید و حالا می‌خواهید آن را از بیمه بگیرید و در قرارداد، فرانشیز ۱۰% است. در این صورت، شرکت بیمه مبلغ ۹ میلیون تومان را به شما پرداخت می‌کند و ۱ میلیون تومان باقی‌مانده را شما باید شخصاً پرداخت کنید.

نکته: میزان فرانشیز در بیمه‌نامه مشخص می‌شود و شما به عنوان بیمه‌گزار در زمان خرید بیمه، خودتان آن را تأیید و امضا می‌کنید.

انواع فرانشیز بیمه

فرانشیز بیمه انواع مختلفی دارد که عبارتند از:

فرانشیز به صورت درصدی از خسارت

در این نوع فرانشیز، درصدی از خسارت به عنوان فرانشیز در نظر گرفته شده که بر اساس کل مبلغ خسارت محاسبه می‌شود. به عنوان مثال، ممکن است در بیمه‌نامه‌ای، فرانشیز %15 تعیین شد‌ه باشد. این به آن معناست که بیمه‌گزار باید %15 از کل مبلغ خسارت را به‌طور مستقیم پرداخت کند و %85 باقی‌مانده توسط بیمه پرداخت خواهد شد. مبلغ فرانشیز بیمه از طریق فرمول ساده زیر قابل محاسبه است:

​

نکته: فرانشیز 10 درصد یکی از متداول‌ترین مبالغ برای فرانشیز انواع بیمه‌هاست.

فرانشیز به صورت یک رقم ثابت

این نوع فرانشیز به صورت رقمی معین و ثابت بوده که در بیمه‌نامه مشخص شده است و از میزان خسارت پرداختی کسر می‌شود. به عنوان مثال، اگر در بیمه‌نامه‌ای، فرانشیز 2 میلیون تومان تعیین شد‌ه باشد، این به آن معنی است که بیمه‌گزار برای هر بار استفاده از خدمات بیمه‌ای، باید 2 میلیون تومان را به‌طور مستقیم پرداخت کند، حتی اگر خسارت وارده بیشتر از این مبلغ باشد.

نکته: حق بیمه بیمه‌نامه‌هایی که از فرانشیز ثابت استفاده می‌کنند، پایین‌تر است. اما به این دلیل که بیمه‌گزار حتی در خسارت‌هایی با مبالغ کم، باید مبلغ ثابتی را به‌عنوان فرانشیز پرداخت کند، این نوع از بیمه‌نامه‌ها متقاضیان زیادی ندارند.

فرانشیز به صورت درصدی از مبلغ بیمه

همان‌طور که از نام این نوع فرانشیز مشخص است، مقدار آن بر حسب درصد بیان شده در بیمه‌نامه افزایش خواهد یافت. این به آن معناست که فرانشیز به عنوان یک درصد معین از مبلغ بیمه در نظر گرفته می‌شود و در نهایت، هرچه مبلغ آن افزایش یابد، به همان نسبت بیمه‌گزار باید فرانشیز بیشتری پرداخت نماید.

فرانشیز به صورت تعیین سقف غرامت

در این روش، مبلغی به‌عنوان سقف غرامت در بیمه‌نامه تعیین می‌شود. در صورت وقوع خسارت، اگر مبلغ خسارت کمتر از سقف غرامت باشد، شرکت بیمه تمام آن را جبران خواهد کرد. اما اگر مبلغ خسارت بیشتر از سقف غرامت باشد، بیمه‌گزار موظف به پرداخت مازاد سقف غرامت به‌طور مستقیم خواهد بود.

به عنوان مثال، فرض کنید در بیمه‌نامه‌ای، سقف غرامت 50 میلیون تومان تعیین شد‌ه باشد. اگر در یک حادثه، خسارت وارده به شما 80 میلیون تومان باشد، شرکت بیمه 50 میلیون تومان را جبران می‌کند و شما باید 30 میلیون تومان مازاد سقف غرامت را به‌طور مستقیم پرداخت کنید.

فرانشیز به صورت ترکیبی

در این نوع فرانشیز، از ترکیب فرانشیز ثابت و درصدی استفاده می‌شود. به عنوان مثال، فرض کنید در بیمه‌نامه‌ای، فرانشیز ۲۰ درصد از هزینه درمان باشد و سقف ۲ میلیون تومان تعیین شود. اگر هزینه درمان ۱۰ میلیون تومان باشد، بیمه‌گزار ۲۰ درصد از هزینه را پرداخت می‌کند تا به سقف ۲ میلیون تومان برسد و باقی هزینه توسط بیمه‌گر پرداخت می‌شود.

فرانشیز بیمه چه کاربردی دارد؟

تقریباً تمام بیمه‌نامه‌های پرکاربرد دارای نوعی از فرانشیز هستند؛ اما چرا بیمه‌گزاران باید بخشی از هزینه‌ها را به عنوان فرانشیز پرداخت کنند؟ چند دلیل اساسی وجود دارد که توجیهی برای استفاده از فرانشیز در بیمه‌نامه‌ها ارائه می‌کند:

ترغیب بیمه‌گزاران به مراقبت از موضوع بیمه

این که بیمه‌گزار بداند در صورت بروز خسارت باید بخشی از هزینه‌ها را پرداخت کند، باعث می‌شود تا دقت بیشتری در مراقبت از موضوع بیمه داشته باشد. به عنوان مثال، بیمه بدنه می‌تواند تا حد زیادی خیال شما را از بروز حادثه یا سرقت راحت کند. اما زمانی که بدانید بخشی از هزینه‌های جبران خسارت بر عهده شماست، تلاش بیشتری برای مراقبت از خودروی‌تان خواهید کرد. در واقع، وجود فرانشیز به رعایت بیشتر قانون و اقدامات پیشگیرانه که به نفع کل جامعه است، منجر می‌شود.

کاهش تعهدات بیمه‌گر و ارزان‌تر شدن حق بیمه

هرچقدر حق فرانشیز بیشتر باشد، تعهدات بیمه‌گر کمتر می‌شود. در نتیجه، حق بیمه تعیین‌شده برای بیمه‌نامه نیز کاهش پیدا می‌کند. این موضوع به نفع بیمه‌گزاران است.

کاهش و حذف خسارات جزئی

وجود حق فرانشیز در بیمه‌نامه‌ها باعث می‌شود تا مراجعه برای دریافت هزینه‌های جزئی به شکل قابل‌ توجهی کاهش پیدا کند. معمولاً افراد نیز برای هزینه‌های سنگین از بیمه‌نامه خود استفاده می‌کنند. به این ترتیب، استفاده از فرانشیز برای بیمه‌ها توجیه اقتصادی زیادی دارد.